مقایسه گیربکس های CVT و نیمه اتومات
با پیشرفت علم و تکنولوژی و نیاز روز افزون خودروها به بهینهسازی و بازدهی بالاتر، تکنولوژیهای تازهتر در زمینه جعبهدندههای اتوماتیک عرضه میشوند. البته بسیاری از این تکنولوژیها براساس جعبهدندههای اتوماتیک ساده هستند و با افزوده شدن چند قطعه مکانیکی، الکترونیکی و هیدرولیکی عمل میکنند هر چند بعضی از آنها از پایه با گیربکسهای اتوماتیک معمولی تفاوت دارند.
گیربکس های CVT
هنگامی که در شرایط عادی راننده اقدام به تعویض دنده میکند این عمل در گیربکس موجب درگیر شدن دو چرخدنده با اندازهها و تعداد دندانههای متفاوتی میشود. درگیر شدن چرخدندههای متفاوت سبب ایجاد ضریب دندههای گوناگون (متناسب با تعداد دندانهها و قطر چرخدنده) شده و گشتاور و دور بر اساس این ضریبدنده از موتور به چرخها منتقل میشود.CVT مخفف عبارت Continuously Variable Transmission و به معنای سیستم انتقال قدرت متغیر پیوسته است. استفاده از این نوع سیستم انتقال قدرت به سرعت در حال گسترش بوده و کارخانجاتی مانند رنو، نیسان، جنرالموتورز، فولکسواگن و… در حال استفاده و توسعه این نوع سیستم انتقال قدرت هستند.
از مزایای استفاده از گیربکس های CVT این سیستمهای انتقال قدرت میتوان به کاهش مصرف سوخت تا بیش از 18درصدی نسبت به گیربکسهای خودکار معمولی، انتقال روانتر و یکنواختتر قدرت موتور، کارایی دینامیکی برتر، شتابگیری بهتر و کارکرد دائمی موتور در بهینهترین دور اشاره کرد که ضمن کمک به سلامت موتور موجب کاهش مصرف سوخت نیز میشود.
جعبه دندههای AMT
AMT مخفف عبارت Automated Manual Transmission و به معنای سیستم انتقال قدرت دستی اتوماتیک است. و در واقع راحتی استفاده از گیربکسهای اتوماتیک را به ویژه در ترافیکهای شهری برای راننده به ارمغان میآورند و در عینحال پیچیدگی و هزینه بالای گیربکسهای اتوماتیک را نیز ندارند. در واقع این نوع سیستم انتقال قدرت همان گیربکسهای دستی است که عمل کلاچگیری و تعویضدنده در آن بهوسیله یک مجموعه الکترونیکی و مکانیکی انجام میشود.
AMTها از اجزای اصلی شامل واحد انتخاب حالتدنده، واحد کنترلکننده الکترونیکی ECU، دریچه گاز برقی (مبدل دریچه گاز برقی)، عملگرهای برقی تعویضدنده و کلاچگیری تشکیل شدهاند.
در این نوع سیستم انتقال قدرت، راننده میتواند با قرار دادن اهرم تعویضدنده در حالت مخصوص به تعویض دستی، اقدام به تعویضدندهها کند از سویدیگر با قرار دادن در حالت اتوماتیک کار را به مجموعه الکترونیکی و مکانیکی تعبیهشده بسپارد.
هنگامی که راننده اهرم تعویض را در حالت اتوماتیک قرار میدهد، واحد کنترل الکترونیکی به کلاچ برقی دستور میدهد و عملیات کلاچگیری انجام میشود. سپس واحد تعویضدنده برقی اقدام به درگیر کردن گیربکس دستی در دنده یک میکند اما کماکان سیستم کلاچ برقی عملیات کلاچگیری را ادامه میدهد (مشابه حالتی که خودرو در دنده یک قرار دارد و پدال کلاچ پایین است). وقتی راننده اقدام به فشردن پدال گاز میکند، براساس دور موتور و موقعیت دریچه گاز، کلاچ برقی اقدام به درگیر کردن مجموعه دیسک و صفحه کرده و خودرو شروع به حرکت میکند.
تیپ ترونیک و شیفت ترونیک
تیپ ترونیک و شیفت ترونیک نوع خاصی از جعبهدندهها به شمار نمیروند، بلکه به عنوان یک تکنولوژی و امکان ویژه برای تعویضدندهها شناخته میشوند.
در گیربکسهای اتوماتیک تیپ ترونیک و شیفت ترونیک برخلاف گیربکسهای اتوماتیک معمولی، این اختیار به راننده داده شده است تا به صورت دستی و از طریق اهرم تعویضدنده یا از طریق شیفترهای تعبیهشده در پشت فرمان خودرو دستور سبک یا سنگین کردن دندهها را بدهد.
در این سیستم اگر راننده اهرم تعویض را در حالت اتوماتیک قرار دهد، تعویضدنده به صورت اتوماتیک انجام میشود، اما اگر اهرم در وضعیت دستی قرار بگیرد، میتوان با استفاده از حرکت تعریف شده برای اهرم دنده یا با استفاده از شیفترها اقدام به تعویضدنده کرد.
البته در این حالت چنانچه تعویضدنده از جانب راننده به موقع انجام نشود و از محدوده قرمز تعریفشده برای موتور و گیربکس عبور کند، برای جلوگیری از آسیب موتور و گیربکس، دنده به صورت اتوماتیک سبک میشود. البته بسیاری از شرکتهای خودروساز اسامی انحصاری را روی این نوع سیستم تعویضدنده گذاشتهاند اما در واقع عملکرد بیشتر آنها شبیه یکدیگر است.
در مجموع می توان گفت که گیربکس های AMT در صورت خرابی هزینه کمتری نسبت به گیربکس CVT دارد و درصد خرابی در این نوع گیربکس کمتر نیز می باشد. در کنار این قضیه لذت رانندگی و شتاب گیری در گیربکس های CVT تا حدودی کمتر می باشد.
برای اطلاعات بیشتر از اخبار و دانستنی های خودرو می توان به مقاله های 5 عملی که در خودرو با گیربکس اتوماتیک نباید انجام شوند و مزایا و معایب خودروهای دیفرانسیل عقب مراجعه نمایید.